Sfinks
Mityczne stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową. Jest to wizerunek wywodzący
się z czasów egipskiego Starego Państwa. W europejskiej sztuce, sfinks stał się popularnym motywem zdobniczym w renesansie. Później wizerunek tego stworzenia, często bardzo zbliżony do oryginalnej, egipskiej wersji, pojawił się w wielu innych kulturach.
NAZWA
Słowo wywodzi się z języka greckiego od słowa oznaczającego - "dusić".
Być może zostało ono stworzone przez osoby, które obserwowały sposób polowania lwic, które zaciskają zęby na szyi swojej ofiary i czekają na jego uduszenie.
Jednak historyk Susan Wise Bauer twierdzi, że greckie słowo "sfinks" powstało na skutek zniekształcenia egipskiego szesepankh, oznaczającego "żyjący obraz". Według niej odnosiło się ono raczej do posągów sfinksów, które zostały wyrzeźbione z "żywej skały" (tzn. kamienia, który znaleziono na miejscu budowy, a nie np. sprowadzono z kamieniołomów), a nie na określenie mitycznego stworzenia.
Najczęściej sfinksy opisywano jako strażników świątyń. Miały one strzec także grobów królewskich. Najstarsza znana rzeźba sfinksa została znaleziona w Gobekli Tepe w Turcji.
Największym i najsłynniejszym wyobrażeniem mitologicznego stworzenia jest Wielki Sfinks z Gizy (ar. أبو الهول), pochodzący z czasów tej samej dynastii. Choć dokładny czas skonstruowania tej rzeźby nie jest znany, uważa się, że posiada ona twarz faraona Chefrena. Wielu późniejszych faraonów stawiało obok swych budowanych grobowców figury lwów z ludzkimi głowami, będącymi wizerunkami tych władców, aby wskazać na swe bliskie kontakty z Sechmet (boginią-lwicą). Motyw sfinksa był również używany szeroko dla zdobienia poboczy alei wiodących do grobów i świątyń, jak również jako np. ukoronowanie wysokich schodów. 900 rzeźb sfinksów z baranimi głowami, symbolizującymi Amona, zostało zbudowanych w Tebach, gdzie kult tego boga był najsilniejszy.
Poza rzeźbą z Gizy, inne słynne egipskie wyobrażenia sfinksa to granitowy posąg o głowie władczyni Hatszepsut, znajdujący się obecnie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku oraz alabastrowy sfinks z Memfis.
Grecja
W greckiej mitologii Sfinks była żeńskim demonem zniszczenia i złego losu, przedstawianym jako potwór o głowie i piersiach kobiety, ciele lwa, skrzydłach orła i wężowym ogonie zakończonym gadzim łbem. Zdaniem Pierre Grimala, właściwą nazwą postaci było Fiks, Φίξ. Takie określenie pojawia się także w 326 wersie Theogonii Hezjoda. Jego zdaniem, rodzicami stwora byli Echidna i Orthrosa. Według innych autorów, jej ojcem był Tyfon. Wszystkie te stworzenia były bóstwami chtonicznymi pochodzącymi z najwcześniejszych mitów starożytnej Grecji, opisujących czasy, zanim bogowie olimpijscy rozpoczęli swe rządy.
Sfinks był symbolem antycznego państwa-miasta Chios. Stworzenie to widniało na pieczęciach i monetach pochodzących z VI w. p.n.e. do III wieku n.e. Było także motywem zdobniczym pojawiającym się na posągach Ateny Partenos (jako zwieńczenie hełmu bogini).
W greckich mitach pojawiała się informacja, że Sfinks została sprowadzona przez Herę lub Aresa z Etiopii. Sfinks miała strzec wejścia do greckiego miasta Teby i zadawać przechodzącym wędrowcom zagadkę. Tylko udzielenie prawidłowej odpowiedzi uprawniało do przejścia.
Źródło: Wikipedia
NAZWA
Słowo wywodzi się z języka greckiego od słowa oznaczającego - "dusić".
Być może zostało ono stworzone przez osoby, które obserwowały sposób polowania lwic, które zaciskają zęby na szyi swojej ofiary i czekają na jego uduszenie.
Jednak historyk Susan Wise Bauer twierdzi, że greckie słowo "sfinks" powstało na skutek zniekształcenia egipskiego szesepankh, oznaczającego "żyjący obraz". Według niej odnosiło się ono raczej do posągów sfinksów, które zostały wyrzeźbione z "żywej skały" (tzn. kamienia, który znaleziono na miejscu budowy, a nie np. sprowadzono z kamieniołomów), a nie na określenie mitycznego stworzenia.
Najczęściej sfinksy opisywano jako strażników świątyń. Miały one strzec także grobów królewskich. Najstarsza znana rzeźba sfinksa została znaleziona w Gobekli Tepe w Turcji.
Największym i najsłynniejszym wyobrażeniem mitologicznego stworzenia jest Wielki Sfinks z Gizy (ar. أبو الهول), pochodzący z czasów tej samej dynastii. Choć dokładny czas skonstruowania tej rzeźby nie jest znany, uważa się, że posiada ona twarz faraona Chefrena. Wielu późniejszych faraonów stawiało obok swych budowanych grobowców figury lwów z ludzkimi głowami, będącymi wizerunkami tych władców, aby wskazać na swe bliskie kontakty z Sechmet (boginią-lwicą). Motyw sfinksa był również używany szeroko dla zdobienia poboczy alei wiodących do grobów i świątyń, jak również jako np. ukoronowanie wysokich schodów. 900 rzeźb sfinksów z baranimi głowami, symbolizującymi Amona, zostało zbudowanych w Tebach, gdzie kult tego boga był najsilniejszy.
Poza rzeźbą z Gizy, inne słynne egipskie wyobrażenia sfinksa to granitowy posąg o głowie władczyni Hatszepsut, znajdujący się obecnie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku oraz alabastrowy sfinks z Memfis.
Grecja
W greckiej mitologii Sfinks była żeńskim demonem zniszczenia i złego losu, przedstawianym jako potwór o głowie i piersiach kobiety, ciele lwa, skrzydłach orła i wężowym ogonie zakończonym gadzim łbem. Zdaniem Pierre Grimala, właściwą nazwą postaci było Fiks, Φίξ. Takie określenie pojawia się także w 326 wersie Theogonii Hezjoda. Jego zdaniem, rodzicami stwora byli Echidna i Orthrosa. Według innych autorów, jej ojcem był Tyfon. Wszystkie te stworzenia były bóstwami chtonicznymi pochodzącymi z najwcześniejszych mitów starożytnej Grecji, opisujących czasy, zanim bogowie olimpijscy rozpoczęli swe rządy.
Sfinks był symbolem antycznego państwa-miasta Chios. Stworzenie to widniało na pieczęciach i monetach pochodzących z VI w. p.n.e. do III wieku n.e. Było także motywem zdobniczym pojawiającym się na posągach Ateny Partenos (jako zwieńczenie hełmu bogini).
W greckich mitach pojawiała się informacja, że Sfinks została sprowadzona przez Herę lub Aresa z Etiopii. Sfinks miała strzec wejścia do greckiego miasta Teby i zadawać przechodzącym wędrowcom zagadkę. Tylko udzielenie prawidłowej odpowiedzi uprawniało do przejścia.
Źródło: Wikipedia